Gri Sular
GRİ SU MİKTARI VE BİLEŞENLERİ
Gri su, evlerde kullanılan şebeke suyunun kimyasallarla kirlenmesiyle oluşur. Gri suyun kirlilik derecesinin temel olarak tüketicilerin alışkanlıkları belirler. Oluşan kirlilik kullanılan kişisel hijyen ürünlerinin, deterjanların, kirli kıyafetlerin ve vücut kirinin bir sonucudur. Bu kirletenler kısaca biyolojik indirgenler olarak sınıflandırılır. Gri su hava şartlarından bağımsız olarak kişisel hijyen ihtiyaçlarından dolayı sürekli oluşur.
- Yeraltı suyunun beslenmesi,
- Dinlenme maksatlı kullanılan bölgelerin beslenmesi
- Dolaylı olarak yangın suyu,
- Tuvaletlerde geri kazanım
- Doğrudan içme suyu olarak geri kazanım,
Gri Su Miktarı
Konutlarda kullanılan suyun miktarı, tamamıyla tüketicinin alışkanlıklarına ve yaşadığı ortama bağlı olarak farklılık gösterir. Şehirlerde su tüketim oranı kırsal kesimlerdeki su tüketim oranlarından çok daha fazladır. Aynı şekilde villalarda ki su tüketim oranı ile apartman dairesindeki oranlarda farklılık gösterir. Avrupa da genel olarak konutlarda ihtiyaç duyulan su miktarı ortalama 129 litre/(kişi*gün) dür. Bu miktar kullanım yerinin durumuna göre ve kullanıcıların alışkanlıklarına göre farklılık gösterir.
Gri Suyun Bileşenleri
Gri su, deterjan, cilt yağı, saç, cilt ve kepek parçacıkları gibi kolaylıkla indirgenebilen maddelerden meydana gelmektedir. Bu kolay biyolojik indirgenmeye bağlı olarak, eğer gri su hemen işlenmezse, bozulma süreci sülfatlarla sürer buda istenmeyen kokulara sebep olur. Organik maddeler BOI (Biyokimyasal oksijen ihtiyacı) ve KOI (kimyasal oksijen ihtiyacı) parametrelerinin ortalamalarıyla ölçülür.
Gri Suyun Uygulama Alanı ve Kalite Gereksinimleri
Su kullanılan alanların kendilerine özgü kalite gereksinimleri bulunmaktadır. Bu yüzden dolayı gri su geri kazanım sisteminden elde edilen suyun kullanılacağı yerin standartlarına uygun olması gerekmektedir. Genel olarak işlemden geçmiş gri sudan elde edilmiş kullanım suyu, hijyenik ve mikrobiyolojik olarak güvenilir, renksiz ve bütünüyle katı atıklardan arındırılmış olmalıdır. Arıtılan gri su saklanmaya başladıktan birkaç gün sonra da koku oluşmamalıdır. Henüz kullanım suyunun kalitesi konusunda ve işletmelerin çalışmalarını düzenleyen kanuni yönetmelikler olmadığından dolayı, gri su geri kazanım sistemini imal eden firmalardan arıtılan gri suyun kalitesine dair yazılı olarak garanti istenmesi önerilir. Mevcut bilimsel araştırmalara göre bu suların tuvalet rezervuarları, çamaşır yıkama, bahçe sulama, süs havuzlarında kullanımı ve yüzey sularına doğrudan deşarj etmenin uygun olduğu kanıtlanmıştır.
Tuvalet Rezarvuarları
Toplan koliform ve e- koli (kolibasili) için istenen hijyen AB standartlarında ki yıkanma suyu değerleri (76/160 EEC) doğrultusunda belirlenmiştir. Sımr değerleri sabit olduğunda insanların bu suyla temasları ve hatta yuttukları varsayılsa bile bu kişiler herhangi bir sağlık riski ile karşı karşıya kalmazlar. Bu sıkı şartlar sağlığı ilgilendiren ıslak- mikrop patojeni olarak da adlandırılan Pseudomonasaeruginosa içinde geçerlidir.BOİ5 ve oksijen doygunluğu da temizlenmiş suyun raf ömrü için kalite kriterleridir.
Çamaşırhane
Çamaşır yıkamak için tavsiye edilen kullanım suyu kalite şartları tablo 3 de verilmiştir. Tablo 3 deki değerlere sahip arıtılmış gri su ve şebeke suyu ile yıkanan çamaşırlar üzerinde yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda şebeke suyu ve arıtılmış gri su ile yıkanan çamaşırlar arasında kurutma işleminden sonrada hijyenik açıdan hiçbir fark olmadığı ortaya çıkarılmıştır. Sonuç olarak çamaşır makinelerinde kullanım suyu olarak arıtılmış gri suyun kullanılmasında bir sakınca yoktur. Fakat talep edildiği taktirde çamaşır makinesinin konulacağı mekana şebeke hattı ve arıtılmış gri su hattı çekilerek kullanıcının istediği suyu tercih etmesi de tercih edilebilir.
Bahçe Sulama
Sulama suyu için gerekli olan sulama değerleri DİN 19650 standartları tarafından düzenlenmiştir. Bu kalite şartları tarım, bahçecilik, kirlik alanların yanı sıra ve parklar ve spor tesislerinde kullanılan suların hijyenik ve mikrobiyolojik yönleriyle ilgilidir. Sulama sularının hijyenik güvenilirliği her kullanım için onaylanmış dört bölüme ayrılır.
Sistem Dizaynı
Gri su geri kazanım sistemi gri suyu toplayan ve depolayan ve organik madde miktarını düşürerek hijyenik hale getirerek kalite gereksinimlerini karşılayan ve sürekli olarak yüksek kalitede kullanım suyu sağlayan sistemlerdir. Çeşitli üreticilerin üretmiş olduğu farklı sistemler mevcuttur.
Sistemin büyüklüğü kabullere bağlı olarak her bir sistem için ayrı olarak hesap edilir. Hesaplamalarda su ihtiyacı ve gri su miktarı (duştan, lavabodan, küvetten toplanan su ) göz önünde bulundurularak yapılır. Bazı istisnai durumlarda çamaşır makinesi, mutfak lavabosu ve bulaşık makinesinden gelen suda sisteme dahil edile bilinir.
Sistem Boyutları
Gri suyun karışım oranlarının yanı sıra gri suyun miktarı da tüketicinin alışkanlıklarına fazlasıyla bağlıdır. Genel bir kural olarak, dairelerde kullanılan kullanım suyunun miktarı gri su miktarından oldukça azdır. Genellikle, gri suyun tamamını arıtmak gerekli değildir. Bu yüzden dolayı az kirli olan gri suyu yani duştan lavabodan, küvetten gelen suyu sisteme alıp arıtmak çok daha avantajlı olmaktadır. Sistemin boyutları hesap edilirken, sistemin kurulacağı yerin özellikleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin ; otel gibi ticari amaçlı işletmelere kurulacak olan sisteme gelen gri su miktarı evsel sistemlere göre oranla daha fazla olur.
Tesisat, Borulama ve Pompalar
Saç gibi gri su içerisindeki bazı maddeler uygulama problemlerine sebep olur. İşlenmemiş gri su ile temas eden boru ve tesisatlar da saçların tutunabileceği keskin köşe veya benzer formlar yerine saçların çökebileceği şekilde dizayn edilmelidir. Motorize kapakçık, pompalar, filtreler ve diğer birimler gibi bütün mekanik ekipmanlar tamir, bakım ve temizlenme işlemleri için kolayca ulaşılabilir ve temizlenebilir yerde olmalıdır.
Kirli ve Temiz Su Depoları
Kirli su toplanan depoda ön arıtmaya başlanılması sistemde oluşabilecek kokuların önüne geçer. Kirli su deposunun boyutu arıtma işleminin süresine göre dizayn edilir.Temiz su deposunun hacmi de arıtma süresi göz önüne alınarak yeterli miktarda kullanım suyunun sistemde hazır olarak bekletilmesi gerekmektedir.Depolama hacmi kullanıcının su tüketim alışkanlıklarına bağlı olduğu kadar kullanım suyu gereksinimlerine de bağlıdır. Genellikle kullanım suyu ihtiyacı ile gri su üretimi arasında bir tutarlılık vardır.Bundan dolayı kirli ve temiz su depolama kapasiteleri (bunlar işlemden önce ve sonra düzenlenebilir) gün içinde kullanım suyu ihtiyacından çok olmamalı.
Büyük işletmeler veya kullanıcının analizi iyi yapılmış durumlar için depoların büyüklüğü oldukça küçültülebilir.Depolar doğrudan güneş ışığına karşı korunmalı (örneğin penceresiz bodrum) veya yosunlanmaya karşı uygun bir maddeden üretilmelidir.
Arıtma
Fiziksel Arıtma
Izgaralar:
Büyük hacimli maddelerin atık sudan ayrılarak pompa ve diğer teçhizata zarar vermelerini önlemek ve diğer arıtma ünitelerine gelecek yükü hafifletmek amacı ile kullanılan arıtım üniteleridir. İnce ve kaba ızgaralar olmak üzere aralık miktarlarına bağlı çeşitleri bulunmakta, manuel veya otomatik temizlemeli olarak tasarımlanabilmektedir.
Kum tutucular:
Kum, çakıl gibi maddeleri atık sudan ayırmak, arıtma tesislerindeki pompa ve benzeri teçhizatın aşınmasını önlemek ve çökelti havuzlarında meydana gelebilecek tıkanma tehlikesine engel olabilmek için kullanılan arıtma sistemi birimleridir.
Çökeltme tankları:
Sudan daha yoğun olan katı maddelerin yerçekimi etkisiyle çöktürülmesi suretiyle sudan ayrılmasını sağlayan arıtma sistemidir. Çöktürmede amaç; arıtılmış atık su ve kolayca işlenebilecek kadar yüksek katı madde yoğunlaşmasına sahip bir arıtma çamuru elde etmektir. Bu sayede büyük organik moleküllerin sebep olduğu renklenme ortadan kaldırılabilir.
Filtrasyon havuzları:
Atık sularda bileşimin homojenleşmesi, şok yüklemelerde sistemin zarar görmemesi ve atık su debisinin düzenlenmesi için kullanılan havuzlardır. Kalan bulanıklığı yok etmek için filtrasyon işlemi uygulanır.
Kimyasal Arıtma Yöntemleri
Koagülasyon: Koagülant maddelerin uygun pH’da atık suya ilave edilmesi ile atık suyun bünyesindeki koloidal ve askıda katı maddelerle birleşerek flok oluşturmaya hazır hâle gelmesi işlemidir.
Floklaştırma: Flokülasyon (yumaklaştırma), atık suyun uygun hızda karıştırılması sonucunda koagülasyon işlemi ile oluşturulmuş küçük taneciklerin birbiriyle birleşmesi ve kolay çökebilecek flokların oluşturulması işlemidir.
Klorlama: Sudaki patojen mikroorganizmaların yok edilmesi maksadıyla dezenfeksiyon yapılır. Dezenfeksiyon işleminde en çok klor kullanılmaktadır. Klorlama ünitesi, suya ilave edilen klorun depo edildiği ve dozlamaya hazır hâle getirildiği ünitedir. Basınçlı tanklarda sıvı olarak saklanan klor, buhar hâline geldikten sonra suyla karıştırılır.
Biyolojik Arıtma Yöntemleri
Biyolojik filtre: Biyolojik arıtma, atık su içerisindeki çözünmüş organik maddelerin bakteriyolojik faaliyetlerle ayrıştırılarak giderilmesi işlemidir. Bakterilerin arıtma işlemini gerçekleştirebilmeleri için pH, sıcaklık, çözünmüş oksijen, toksik maddeler gibi parametrelerin kontrol altında tutulması gerekmektedir. Uygulamaları; aktif çamur sistemleri, biyofilm sistemleri, stabilizasyon havuzları, havalandırmalı lagünler ve damlatmalı filtrelerdir.
Evsel Atık Suların Arıtılma Esasları
Ön Arıtma
Ön arıtmada atık sudaki kâğıt, paçavra, plastik, metal gibi iri katı maddeler ile kum ve yağ, gres gibi maddelerin ayrılması işlemi yapılmaktadır. Bu maddeler, bu aşamada uzaklaştırmadığı takdirde pompalar ve çamur giderme ekipmanına, vanalara, borulara zarar vererek arıtmada problemlere yol açabilir. Askıda katıları gidermek için de bazen ince ızgaralar ve elekler kullanılır.
İkincil Arıtma Yöntemleri
Ön arıtma metotları ile uzaklaştırılmayan çözünmüş ve koloidal organik maddelerin uzaklaştırıldığı arıtma basamağıdır. Çözünmüş ve kolloid organik maddeler basit çökeltme metotları ile arıklamayacağı için bu maddelerin çökelebilen katilara dönüştürülmesi gerekmektedir. Söz konusu dönüşüm, bu maddeler ile mikroorganizmaları (bakteriyi) bir araya getirmekle gerçekleşir. Mikroorganizmalar, çözünmüş ve kolloid maddeler üzerinde beslenerek büyür ve çoğalır. Bu arada da çözünmüş ve kolloid maddeleri de çökelebilen katilar hâline dönüştürür. İşte ikincil arıtım yöntemleri, bu işlemleri gerçekleştiren biyolojik prosesler ve gerekmesi durumunda kullanılan son çökeltme tanklarını içerir.
Üçüncül Arıtma
İkincil işlemden sonra gelen atık suyu arıtma basamağıdır. Bu aşamada belli amaçlarla kullanmaya elverişli su elde etmek üzere organik kirleticiler, çözünmüş inorganik tuzlar, fosfor ve azot giderilir.
Bu arıtma işleminin gerekliliği:
Suların yeniden kullanımı söz konusu olduğu durumlarda
Azot, fosfor ve organik madde miktarının normal içilebilir su seviyesine indirilmesinde
Arıtılmış Atık Su Dezenfeksiyon İşlemleri
Dezenfeksiyon, atık sudaki patojen organizmaları yok etmek için uygulanır.
Dezenfeksiyonun etkinliği, dezenfeksiyon yapılmasından sonra kalan koliform bakteri belirleyici grubu ile ölçülebilir. Çoğu atık suda arıtma işlemleriyle gerçekleştirilen virüs uzaklaştırılması tam değildir ve insan kullanımına sunulacak arıtılmış atık suların dezenfeksiyonu bir gerekliliktir. Özellikle arıtılmış atık su, tarımsal sulamada kullanılacaksa bu husus daha da önem kazanmaktadır. Kullanılacak dezenfektanın alıcı ortamdaki canlılara ve akış yönünde suyu kullanan insanlar için zehirleyici etki oluşturmayacak şekilde seçilmesi gerekmektedir. Genelde kullanılan kimyasallar sıvı- gaz klor, hipokloritler, klordioksit ve ozondur.
Evsel atık suların arıtma işleminden sonra tekrar kullanılması, su miktarının giderek azaldığı dünyamızda oldukça önem kazanmaktadır. Özellikle dünyanın kurak bölgelerinde arıtımlı atık sular, en fazla tarımsal sulama ve arazi sulamada kullanılmaktadır.
Arıtılmış suların yeniden yararlı amaçlar için kullanılabileceği yerler:
Su, Drenaj ve Havalandırma Hatlarının Bağlantı Şekli
Şebeke ve kullanım suyu hatlarının hiçbir şekilde birbirine bağlantısı olmamalıdır. Hatta kullanım suyunun geçtiği boru hattı farklı bir renkte olmalıdır ki şebeke suyu hattıyla arasındaki fark kolayca anlaşılabilsin. Ayrıca sisteme yapılan şebeke suyu besleme hattı DİN EN 1717 standardına uygun olacak şekilde belirli bir mesafeden serbest akış olarak yapılmalı ve geri akışa ihtimal vermeyecek şekilde olmalıdır.
Gri su geri kazanım sisteminde kullanılan depolarda oluşabilecek kokuları önlemek için havalandırma hattı olmalıdır, eğer mümkünse havalandırma hattı evin drenaj hattı havalandırmasından ayrı bir şekilde çatıya kadar çıkarılmalıdır.
Sistemin kurulacağı mekana bağlı olarak taşma çıkışı geri su akış seviyesi göz önünde bulundurularak dizayn edilmeli ve sisteme kanalizasyon suyunun girmesi önlenmelidir.
Tesisat, Borulama ve Pompalar
Saç gibi gri su içerisindeki bazı maddeler uygulama problemlerine sebep olur. İşlenmemiş gri su ile temas eden boru ve tesisatlar da saçların tutunabileceği keskin köşe veya benzer formlar yerine saçların çökebileceği şekilde dizayn edilmelidir. Motorize kapakçık, pompalar, filtreler ve diğer birimler gibi bütün mekanik ekipmanlar tamir, bakım ve temizlenme işlemleri için kolayca ulaşılabilir ve temizlenebilir yerde olmalıdır.
Kirli ve Temiz Su Depoları
Kirli su toplanan depoda ön arıtmaya başlanılması sistemde oluşabilecek kokuların önüne geçer. Kirli su deposunun boyutu arıtma işleminin süresine göre dizayn edilir. Temiz su deposunun hacmi de arıtma süresi göz önüne alınarak yeterli miktarda kullanım suyunun sistemde hazır olarak bekletilmesi gerekmektedir. Depolama hacmi kullanıcının su tüketim alışkanlıklarına bağlı olduğu kadar kullanım suyu gereksinimlerine de bağlıdır. Genellikle kullanım suyu ihtiyacı ile gri su üretimi arasında bir tutarlılık vardır. Bundan dolayı kirli ve temiz su depolama kapasiteleri (bunlar işlemden önce ve sonra düzenlenebilir) gün içinde kullanım suyu ihtiyacından çok olmamalı.
Detaylı bilgi, tespit-sunum ve teklif için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Yorum bırakın